hareket art etkisi ne demek?

Hareket art etkisi, hareketli bir görsel uyarıcıyı sabit gözlerle belirli bir süre izlendikten (onlarca milisaniyeden dakikalara kadar) ve ardından sabit bir uyarıcıyı sabitledikten sonra yaşanan görsel bir yanılsamadır. Sabit uyaran, orijinal (fiziksel olarak hareket eden) uyarana zıt yönde hareket ediyor gibi görünür. Hareket art etkisinin, hareket adaptasyonunun sonucu olduğuna inanılmaktadır.

Örneğin, bir şelaleye yaklaşık bir dakika bakılırsa ve ardından şelalenin kenarındaki sabit kayalara bakılırsa, bu kayalar hafifçe yukarı doğru hareket ediyormuş gibi görünür. Bu yanıltıcı yukarı doğru hareket, hareket art etkisidir. Bu özel hareket art etkisi, şelale yanılsaması olarak da bilinir.

Bir diğer örnek, dönen sarmal şeklin merkezine birkaç saniye bakıldığında görülebilir. Sarmal şekil dışarıdan içeriye doğru ya da içeriden dışarıya doğru hareket sergileyebilir. Daha sonra herhangi bir durağan şekle bakıldığında, ters yönde hareket ediyormuş gibi görünür. Bu tarz hareket art etkisi sarmal art etkisi adı verilir.

Yaygın olarak görülen bir etkisi, Guitar Hero veya Rock Band gibi oyunlar oynanırken, ekrandan uzağa bakıldığında şelale etkisine benzer ve yukarıya doğru bir eğilme etkisi görülmesidir. Bu etki, Harmonix’in kurucu ortağı Alex Rigopulos’un katkılarıyla Rigopulos Etkisi adını almıştır.

Açıklama

Belirli bir hareketi kodlayan nöronlar, sürekli hareket eden bir uyarana maruz kalma süresi ile tepkilerini azaltır; bu sinirsel adaptasyondur. Nöral adaptasyon, aynı nöronların sabit bir uyarana yanıt verirken kendiliğinden, temel aktivitesini de azaltır (bakınız örneğin, Barlow & Hill, 1963; Srinivasan & Dvorak, 1979; Glasser, Tsui, Pack ve Tadin, 2011).Bir teori, örneğin bir şelalenin yanındaki kayalar gibi sabit nesnelerin algılanmasının, olası tüm hareket yönlerini kodlayan nöronların temel tepkileri arasındaki denge olarak kodlanmasıdır.Aşağı doğru hareketle uyarılan nöronların sinirsel adaptasyonu, temel aktivitelerini azaltır ve dengeyi yukarı hareket lehine çevirir.

Tarih

Aristoteles (yaklaşık M.Ö. 350) sabit hareketi inceledikten sonra hareket yanılsamasını bildirdi, fakat yönünü belirtmedi. Hareket art etkisinin ilk net açıklaması, süvari geçit törenine baktıktan sonra bunu gözlemleyen Jan Evangelista Purkyně (1820) tarafından yapılmıştır. Robert Addams (1834) İskoçya’daki Falls of Foyers’ı gözlemledikten sonra şelale yanılsamasını bildirdi. Verstraten’e (1996) göre şelale yanılsaması terimi Thompson (1880) tarafından bulunmuştur. Wade, Thompson ve Morgan’a göre (2014), olayla ilgili en kapsamlı tek makale Gustav Adolf Wohlgemuth’a (1911) aittir.  

https://archive.org/details/onaftereffectofs01wohl

Ayrıca bakınız

• Görüntü sonrası
• Hareket algısı

Kaynakça

• Addams, R. (1834). An account of a peculiar optical phenomenon seen after having looked at a moving body. London and Edinburgh Philosophical Magazine and Journal of Science, 5, 373–374
• Aristotle (approx. 350 B.C.) Parva Naturalia.
• Barlow, H.B., & Hill, R.M. (1963). Evidence for a physiological explanation of the waterfall illusion. Nature, 200, 1345-1347.
• Glasser, D. M., Tsui, J. M., Pack, C. C., & Tadin, D. (2011). Perceptual and neural consequences of rapid motion adaptation. PNAS Plus, 108(45), E1080–E1088. doi:10.1073/pnas.1101141108
• Petersen, S. E., Baker, J. F., & Allman, J. M. (1985). Direction-specific adaptation in area MT of the owl monkey, Brain Research, 346, 146-150.
• Purkinje, J. E. (1820) Beiträge zur näheren Kenntniss des Schwindels aus heautognostischen Daten. Medicinische Jahrbücher des kaiserlich-königlichen österreichischen Staates, 6, 79–125.
• Srinivasan, M. V., & Dvorak, D. R. (1979). The waterfall illusion in an insect visual system. Vision Research, 19, 1435-1437.
• Thompson, P. (1880). Optical illusions of motion. Brain, 3, 289-298.
• Tootell, R. B., Reppas, J. B., Dale, A. M., Look, R. B., Sereno, M. I., Malach, R., Brady, T. J., & Rosen, B. R. (1995), Visual motion aftereffect in human cortical area MT revealed by functional magnetic resonance imaging, Nature, 375", 139-141.
• Verstraten, F. A. J. (1996). On the ancient history of the direction of the motion aftereffect. Perception, 25, 1177-1188.
• Wade, N. J., Thompson, P., & Morgan, M. (2014). The after-effect of Adolf Wohlgemuth’s seen motion. Perception, 43, 229-234. doi: 10.1068/p4304ed
• Wohlgemuth, A. (1911). On the after-effect of seen movement. British Journal of Psychology Monograph Supplement, 1-117.

Bibliyografya

• Mather, G., Verstraten, F., & Anstis, S. (1998). The motion aftereffect: A modern perspective. Cambridge, Mass: MIT Press

Dış bağlantılar

• "Strobe Illusion" – bu efektin bir örneği (görüntülemek için JavaScript'i etkinleştirin).
• "Spiral art etkisi" – bu efektin başka bir örneği (görüntülemek için JavaScript'i etkinleştirin).

Orijinal kaynak: hareket art etkisi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Kategoriler